Himalaiści na ścianie szkoły. W Tychach odsłonięto mural poświęcony polskim zdobywcom gór

Na ścianie Zespołu Szkolno-Przedszkolnego nr 4 przy ul. Pogodnej 37 w Tychach powstał malarsko-ceramiczny mural upamiętniający polskich himalaistów – Jerzego Kukuczkę, Wandę Rutkiewicz i Krzysztofa Wielickiego. Uroczyste odsłonięcie dzieła pt. Przez Himalaje do gwiazd, zrealizowanego w ramach Budżetu Obywatelskiego, odbyło się 8 października 2025 roku i połączone było z otwarciem szkolnej ekopracowni Umbra – nowoczesnej, plenerowej klasy do nauki przyrody, biologii i ekologii.

Mural upamiętniający legendarnych polskich himalaistów – Jerzego Kukuczkę, Wandę Rutkiewicz i Krzysztofa Wielickiego powstał w Tychach (fot. W. Chrzanowski)

Artystyczny hołd dla lodowych wojowników

Mural przedstawia południową ścianę Mount Everestu – góry-symbolu, ukazaną w dynamicznej, geometrycznej kompozycji. Autor projektu, Piotr Przewoźnik – absolwent szkoły, na której powstało dzieło, a obecnie uczeń liceum plastycznego – zbudował obraz z sieci trójkątów o różnorodnych barwach i intensywnościach, oddających stromość i potęgę najwyższego szczytu świata.

Projekt powstania muralu złożony w ramach Budżetu Obywatelskiego został zrealizowany przez Miejskie Centrum Kultury w Tychach we współpracy z Zespołem Szkolno-Przedszkolnym nr 4. Łączy w sobie sztukę, edukację oraz pamięć o ludziach, którzy na trwałe zapisali się w historii światowego himalaizmu. Wśród wspinaczy widoczne są trzy postaci w kolorowych kombinezonach,  symbolizujące kolejno Jerzego Kukuczkę, Wandę Rutkiewicz i Krzysztofa Wielickiego. Czwarta sylwetka, ukazana w oddali, jest metaforycznym przedstawieniem wszystkich pozostałych ludzi gór.

Uroczyste „przecięcie wstęgi”. Od prawej Janusz Majer i Krzysztof Wielicki (fot. W. Chrzanowski)

– Bardzo ważnym elementem w moim projekcie było wykorzystanie dwóch ścian budynku do stworzenia muralu, co pozwoliło uzyskać dodatkowy, trójwymiarowy efekt wizualny. Chciałem pokazać, że zdobycie najwyższego szczytu świata jest możliwe – przykładem tego są patroni naszej szkoły. Nas, uczniów, ma to zachęcać do działania, spełniania marzeń i dążenia do celu – mówi Piotr Przewoźnik, autor koncepcji dzieła, inspirowanej na fotografii południowej ściany góry, wykonanej przez himalaistę Piotra Krzyżowskiego.

Istotnym elementem projektu jest kolor szary, którego zmienna tonacja – od chłodnych, srebrzystych barw po cieplejsze odcienie – tworzy wrażenie głębi i przestrzeni. W centrum kompozycji góruje Mount Everest – symbol drogi, ambicji i marzeń. Całość dopełniają ceramiczne elementy, które odbijając światło, nadają muralowi unikalny, niemal rzeźbiarski charakter, nawiązując do tyskiej tradycji mozaik w architekturze miasta. Ceramika łącząca się z malarstwem to wyróżnik artystów, którzy podjęli się przeniesienia wizji autora projektu na wielki format ściany.

Krzysztof Wielicki przemawia podczas Uroczystość odsłonięcia muralu upamiętniającego legendarnych polskich himalaistów – Jerzego Kukuczkę, Wandę Rutkiewicz i Krzysztofa Wielickiego (fot. W. Chrzanowski)

Piotr Przewoźnik podpisuje mural (fot. W. Chrzanowski)

Artystyczną wizję młodego twórcy Piotra Przewoźnika na ściany szkoły przenieśli doświadczeni muraliści z duetu Czary-Mury – Marek Grela i Marta Piróg. Ich prace można oglądać w wielu polskich miastach, jednak mural w Tychach był dla nich wyjątkowy – po raz pierwszy zdecydowali się zrealizować projekt, który nie był ich autorskim pomysłem:

– Ta realizacja była dla nas zupełnie inna niż wszystkie pozostałe. Od początku istnienia „Czary-Mury” – a właśnie mija 5 lat – założyliśmy sobie, że będziemy wykonywać wyłącznie własne projekty. Tu musieliśmy – i chcieliśmy – zrobić wyjątek, ponieważ cała akcja ma ogromny ładunek społeczny, a współpraca z Piotrkiem – młodym, bardzo utalentowanym, a przede wszystkim chłonącym wszelkie sugestie początkującym artystą – była dla nas niezwykle inspirująca. Zwykle też nie lubimy brać udziału w przetargach, bo dla nas sztuka to nie wyścig, ale w tym wypadku było to konieczne, aby finalnie stać się częścią tego wspaniałego przedsięwzięcia. I ta satysfakcja – bo nikt już nam nie powie, że nie byliśmy na szczycie Everestu! W dodatku w adidasach i krótkim rękawie – wspomina z uśmiechem Marek Grela.

Uroczystość odsłonięcia muralu upamiętniającego legendarnych polskich himalaistów – Jerzego Kukuczkę, Wandę Rutkiewicz i Krzysztofa Wielickiego (fot. W. Chrzanowski)

Symbol pamięci, edukacji i wspólnoty

Uroczystość odsłonięcia muralu zgromadziła społeczność szkolną, mieszkańców Tychów i zaproszonych gości – w tym Annę Damaschk (dyrektor ZSP nr 4), Macieja Gramatykę (prezydent miasta Tychy) oraz himalaistów – Krzysztofa Wielickiego i Janusza Majera, którzy wspólnie dokonali symbolicznego otwarcia dzieła.

Tego samego dnia otwarto również ekopracownię Umbra – przestrzeń, w której uczniowie będą mogli uczyć się poprzez doświadczenie, rozwijać wrażliwość ekologiczną i budować relację z naturą, a w holu szkoły można było obejrzeć obrazy malarki i pasjonatki gór, Moniki Tarsy.

Otwarcie muralu himalaistów polskich uświetniła wystawa obrazów malarki i pasjonatki gór, Moniki Tarsy (fot. W. Chrzanowski)

W ramach zadania powstały także napisy na ścianie szkoły: logo oraz jej nazwa. Na uwagę zasługuje także dopełniające mural umieszczenie symbolicznych ceramicznych szczytów wszystkich 14. himalajskich ośmiotysięczników na każdym z 14 filarów znajdujących się przed  głównym wejściem do szkoły.

Nowy mural na Pogodnej to nie tylko barwny akcent w miejskiej przestrzeni, ale także opowieść o odwadze, pasji i wytrwałości. To wizualny pomnik pamięci o polskich himalaistach i symbol wiary w to, że każdy szczyt – nawet ten pozornie nieosiągalny – można zdobyć.

Murale wspinaczkowe w polskich miastach

Idea uwieczniania postaci związanych ze wspinaniem nie jest oczywiście nowa. Murale o tematyce wspinaczkowej (głównie związane z himalaizmem) już zdobią ściany budynków w kilku polskich miastach:

• We Wrocławiu powstał mural upamiętniający Wandę Rutkiewicz
• Mural ku pamięci Jerzego Kukuczki w Gorzowie
• W Katowicach powstał mural z Jerzym Kukuczką
• Mural z Olą Mirosław w Lublinie! Oficjalne otwarcie 25 lipca