Stanowisko Komisji Szkolenia Wspinaczki Skalnej i Wysokogórskiej PZA dotyczące bezpieczeństwa podczas asekurowania z wykorzystaniem różnych typów przyrządów asekuracyjnych

W ostatnim czasie kilka sztucznych ścian wspinaczkowych zdecydowało się wprowadzić zmiany w wewnętrznych regulaminach korzystania z tych obiektów. Zmiany dotyczą ograniczenia listy przyrządów asekuracyjnych, z których mogą korzystać użytkownicy ścian.

Od początku tego roku dopuszczone są wyłącznie przyrządy ze wspomaganiem hamowania, nazywane „półautomatami”. Asekuracja podczas wspinania z przyrządów typu „kubek” jest niedozwolona. Jak argumentują swoją decyzję? Tu cytat:

Chcemy maksymalnie zminimalizować błędy asekuracyjne, które w przypadku kubka mogą prowadzić do niebezpiecznych incydentów. Dzięki temu wszyscy będziemy mogli wspinać się jeszcze pewniej i bezpieczniej.

W obawie przed kształtowaniem takimi decyzjami szeroko pojętej opinii publicznej i tworzenie przekonania, jakoby przyrządy ze wspomaganiem hamowania były receptą na niezawodność i bezpieczeństwo, Komisja Szkolenia PZA pragnie odnieść się do tego typu argumentacji i zwrócić uwagę na kilka faktów.

1. Za bezpieczeństwo asekuracji odpowiada tylko i wyłącznie człowiek, czyli osoba obsługująca przyrząd asekuracyjny i to bez względu na jego rodzaj.
2. Podstawową kwestią jest znajomość podstawowych zasad asekuracji oraz umiejętność obsługi przyrządu asekuracyjnego. Kluczową  jest tutaj zasada „ręki hamującej” trzymającej linę pod przyrządem asekuracyjnym  i wyuczenie w toku szkolenia, odpowiednich jej odruchów. Na tą zasadę powołują się zresztą sami producenci półautomatów.

Jako Instruktorzy PZA, w toku szkoleń i unifikacji zauważyliśmy problem polegający na tym, że półautomaty ze względu na swoją zasadą działania, nie pomagają w wyuczeniu prawidłowych odruchów ręki hamującej.

Na potwierdzenie naszych spostrzeżeń można przytoczyć tu wyniki badań przeprowadzonych przez jedną z niemieckich uczelni sportowych, na które powołuje się w swoich zaleceniach UIAA. Badania te pokazują , że osoby pierwotnie szkolone z asekuracji na przyrządach typu kubek, o wiele bezpieczniej asekurują na przyrządach ze wspomaganiem hamowania.

Te same badania wskazują na zagrożenia przy odwróconym toku szkolenia, czyli kiedy osoba szkolona uczy się najpierw na półautomatach a potem przechodzi na asekurację z kubka.

We wnioskach z badań mamy jednoznacznie stwierdzone, że półautomaty faktycznie wspomagają asekuranta i mogą ograniczyć skutki popełnionych błędów. Natomiast ilość popełnianych przez asekurującego błędów jest znacząco mniejsza, kiedy pierwsze szkolenie odbyło się na kubku i ma on dobrze wyuczone odruchy ręki hamującej.

Zgodnie z tymi zaleceniami, na wszelkich kursach wspinaczkowych prowadzonych przez Instruktorów PZA, kursanci są najpierw uczeni prawidłowej asekuracji na kubkach a dopiero w kolejnych etapach szkoleni z używania półautomatów. Podstawowymi  kwestiami w szkoleniach PZA, są bowiem ciągłość i wszechstronność. Tak aby wspinacz potrafił bezpiecznie asekurować na ściance, w skałkach i w górach, bez względu na rodzaj przyrządu.

Komisja Szkolenia, nie chce polemizować z przytoczonymi wcześniej decyzjami tych obiektów. Pragnie natomiast zdecydowanie podkreślić wagę odpowiedniego szkolenia wspinaczy dotyczącego zasad asekuracji. Szkolenia przeprowadzonego rzetelnie i trwającego odpowiednio długo z zachowaniem wspomnianej zasady ciągłości i wszechstronności.

Pamiętajmy Wszyscy: Asekuruje Człowiek nie przyrząd!

Komisja Szkolenia Wspinaczki Skalnej i Wysokogórskiej Polskiego Związku Alpinizmu
7.02.2025