50 lat temu powstał Polski Związek Alpinizmu

3 marca 1974 roku w Zakopanem podjęto decyzję o przekształceniu Klubu Wysokogórskiego w związek sportowy. Organizacja w nowej formule przyjęła nazwę Polski Związek Alpinizmu. Zapoczątkowało to przekształcanie terenowych kół Klubu Wysokogórskiego w samodzielne kluby posiadające własną osobowością prawną. Większość z nich pozostawiła w swej nazwie człon Klub Wysokogórski.

Prezydium Walnego Zjazdu z 1974 roku. Od lewej: Adam Dobrowolski, Zdzisław Kozłowski, Michał Jagiełło i Bernard Koisar (fot. Wiktor Ostrowski – Taternik 2/1974)

***

Decyzja Klubu Wysokogórskiego miała w dużym stopniu charakter praktyczny, a jej celem był rozwój sportowy, o czym w podczas zjazdu w 1974 roku mówił do delegatów Bolesław Chwaściński:

Dzisiejsza struktura taternictwa polskiego załamuje się i wymaga reorganizacji. Nie tylko reorganizacji od strony formalnej, ale i nowego spojrzenia na taternictwo i alpinizm, spojrzenia obejmującego jednocześnie i Tatry i Himalaje, aby przeżycia górskie mogły być udziałem jak największej liczby ludzi. Wymaga tego życie, wymaga tego przede wszystkim fakt, że dziś liczba taterników, sympatyków, kandydatów i członków zwyczajnych klubu dochodzi już do trzech tysięcy. [Taternik 2/1974]

Pierwszym prezesem został Andrzej Paczkowski, który kierował organizacją przez 21 lat, aż do roku 1995. Kolejnymi włodarzami PZA byli:

• Leszek Cichy, który prezesował od roku 1995 do czasu rezygnacji w roku 1999,
• Wojciech Święcicki, który pełnił obowiązki prezesa w latach 1999–2001,
• Janusz Onyszkiewicz prezes trzech kadencji w latach 2001–2016,
• Piotr Pustelnik prezes dwóch kadencji w latach 2016–2023.

Od ubiegłego roku prezesem jest Marek Wierzbowski.

PZA jest federacją klubów i sekcji zrzeszających taterników, grotołazów, narciarzy wysokogórskich oraz wspinaczy skalnych. Związek jest członkiem wielu międzynarodowych organizacji w tych dziedzinach:

• Union Internationale des Associations d’Alpinisme (UIAA)
• Union Internationale de Spéléologie (UIS),
• European Speleological Federation (FSE),
• International Federation of Sport Climbing (IFSC),
• European Mountaineering Association (EUMA),
• International Ski Mountaineering Federation (ISMF).

W roku 2014 PZA został włączony w poczet członków zwyczajnych Polskiego Komitetu Olimpijskiego.

Od lewej: odznaka Koła Wysokogórskiego przy Oddziale Warszawskim Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego (KWOWPTT), odznaka Klubu Wysokogórskiego, logotyp KW Warszawa, obecny logotyp PZA

Emblematem PZA jest zmodyfikowana odznaka autorstwa Jerzego Hryniewieckiego, która w roku 1935 została przyjęta jako odznaka Klubu Wysokogórskiego. Co ciekawe, odznaka o której mowa, za zgodą jej autora stała się od roku 1974 odznaką KW Warszawa.

Pod szyldem PZA polski alpinizm święcił swoje największe tryumfy. Do historii przeszły nazwiska kierowników wypraw narodowych oraz czołowych rekordzistów działających w górach wysokich i w górach typu alpejskiego. Nie mniej wartościowe były liczne rekordy i wyprawy eksploracyjne organizowane przez grotołazów czy też sukcesy we wspinaczce sportowej.

PZA posiada własną kadrę szkoleniową we wszystkich dziedzinach swojej działalności. Oficjalnym organem informacyjnym Związku jest kwartalnik „Taternik” ukazujący się z niewielkimi przerwami od roku 1907.