Wariant R 30 lat, czyli kawał historii Mnicha i topo w jednym

W ostatnich dniach 2021 roku ukazało się drukiem rocznicowe topo poświęcone Wariantowi R, „Wariant R – 30 lat odhaczenia, 1991-2021”.

Wariant R – 30 lat odhaczenia, 1991-2021

***

Wariant R był linią atakowaną na wschodniej ścianie Mnicha od początku jako najwłaściwsze jej rozwiązanie, środkiem (18-letni Mieczysław Świerz 1909, zaledwie rok po powstaniu drogi klasycznej na północnej ścianie, pierwszej drodze ścianowej na Mnichu). Już jako linia prób Wariant stał się symbolem niedostępności. Zarówno jego pierwsze przejście w 1955, jak i jego uklasycznienie w 1991 stanowiły ogromny przełom i otworzyły polskim wspinaczom nowe horyzonty i po obu tych przejściach nastąpiła fala dokonań na wyższym już poziomie.

Rocznicowe topo obejmuje łącznie 16 dróg i 10 dużych wariantów na wschodniej ścianie Mnicha i przy jej prawym marginesie, oraz wiele wariantów mniejszych. W warstwie tekstowej i dzięki zdjęciom z akcji topo-plakat eksponuje Wariant R i sąsiednią drogę Sadusia (niemal bliźniaczą pod wieloma względami, ale trudniejszą, Wariant dopełniającą).

W kwestii przebiegu dróg jest to pełnoprawne topo, pokazujące wiele dróg o bardzo różnych trudnościach, zwłaszcza w środkowej i prawej oraz dolnej części ściany. W tym 10 linii pokazano po raz pierwszy na tak dokładnym zdjęciu i w widoku względem tych dróg na wprost (co nie znaczy na wprost względem środka wsch. ściany).

Wariant R – 30 lat odhaczenia, 1991-2021 – fragment

W tym momencie warto uzmysłowić sobie, że wschodnia ściana Mnicha nie jest płaszczyzną, jest wypukła, jej orientacja zmienia się o dobre 20 stopni od lewej części ku prawej i ku dołowi, od drogi Sadusia do Kosińskiego (i przeszło dwa razy więcej, gdy sięgnąć w lewo aż po Sprężynę). Ponadto na prawo od tej ściany znajduje się wąski pionowy pas skały o orientacji ściśle NE.

Dotychczasowe dokładne ujęcia ścian wschodniej czy północnej, robione na wprost każdej tych ścian, nie ujmowały w całości kilku ważnych i popularnych dróg na Mnichu, wkraczających na ów pas pośredni. Przy tym obie te ściany mają względnie bliskie punkty widokowe, z których ściany te widać na wprost. Natomiast widok szczytu od NE wymagał obserwacji z większych odległości i powstanie naprawdę dokładnego zdjęcia z tego kierunku długo było problemem technicznym.

Inne pokazanie drogi

Obecne ujęcie główne uzupełnia ten brak, jest właśnie najdokładniejszym z dotąd wydanych drukiem widokiem z kierunku NE.
W szczególności to ujęcie główne:

• dobrze oddaje takie drogi jak Międzymiastowa (najbardziej uczęszczana z dróg od tej strony Mnicha, przewijająca się ze ściany pn. na wschodnią, wobec czego dla każdej ze ścian z osobna jest widoczna tylko w połowach, dolnej lub górnej) oraz Superata Młodości (IX-, najpopularniejsza z trudnych dróg powstałych od 2003 roku, cały czas biegnąca terenem o orientacji NE);
• pokazuje w całości jeszcze trudniejsze i najdłuższe na Mnichu dwie drogi w prawym skraju ściany, Złote Runo Nicości z 2019 (z Kantem Epigonów) oraz Oczy w Obłędzie z 2008, zwłaszcza w dolnej części;
• daje wgląd w pierwszy wyciąg Wariantu Baryły (z głęboką szczeliną i turnią z lewej strony) oraz dwa dolne wyciągi Metalliki, zwrócone w prawo w porównaniu z górnymi częściami tych dróg;
• nad Półkami zyskujemy wgląd w pasaże z różnych epok, Rokokową Kokotę i dolną część Kantu Hakowego, a nad Górnymi Półkami ogląd unikalnego w skali kontynentu Nosa Mnicha oraz przedwojennego Komina Marcinkiewicza, nieprzypadkiem też zwanego Kominem Owsików;
• ujęcie owo daje też wgląd w łatwiejsze lub dawne warianty w dole ściany (poniżej Półek), które dotąd były traktowane zbyt pobieżnie na publikowanych ilustracjach. W tym pokazano przebieg głównego ciągu wariantów doprowadzających do Półek wprost pod eRa oraz warianty niedawno przypomniane lub dopiero odkryte (jak Zapomniane Zacięcie czy też kilka innych 10-15 metrowych rys i zacięć poniżej Półek). Wszystkie one mają tę cechę, że są w widoku wschodniej ściany na wprost nieco przysłonięte formacjami po lewej, dopiero obecne ukośne ujęcie pokazuje je czytelnie (i np. widać dna wielu z tych wklęsłych formacji).

Wariant R – 30 lat odhaczenia, 1991-2021 – fragment z Superatą

Historia odhaczenia w 1991 oraz inne zestawienia

W topo Wariantu R warto jeszcze zwrócić uwagę na:

• wyróżnienie liniami ciągłymi i kolorem zielonym dróg sprzed 1955 (zarówno na małym ogólniejszym zdjęciu, jak i na dużym ujęciu głównym). To pozwala lepiej wyobrazić sobie sytuację z momentu pierwszego przejścia Wariantu R w 1955. Dla przejrzystszego pokazania historii późniejsze drogi na głównym ujęciu też pogrupowano kolorami (i linie i nazwy na liście dróg) w jeszcze trzy okresy. Dzięki temu np. łatwo można wyodrębnić drogi wytyczone już po odhaczeniach z 1991 i 1992 względem dróg wcześniejszych;
• doszczegółowienie w stosunku do publikowanych dotychczas źródeł listy hakowych prób eRa;
• pierwszy raz opublikowaną listę prób uklasycznienia Wariantu R z lata 1991 (wypisy z Książki Wyść w Morskim Oku). Doszło wtedy do szczególnej jak na Tatry, rywalizacji, czyli wręcz kolejki do prób odhaczenia – jednego dnia do wejścia w drogę szykowały się dwa, a raz nawet trzy zespoły (rywalizacja w kwestii pierwszorzędnych wyzwań zdarzała się już w Tatrach, ale przedtem ekipy po prostu mijały się w odstępach dni czy tygodni, a nie czekały po drogą);
• poprawione i uzupełnione wykazy ważnych powtórzeń eRa, hakowych i klasycznych (dla tych drugich z doprecyzowaniem kwestii stylu, czyli co zrobiono „w ciągu” lub iloma wyciągami);
• wyjaśnienia co do nitów na drodze w okresie 1955-1964, płytki Piranii oraz filmu „Wariant R”;
• poprawione wykazy dotyczące drogi Sadusia, w tym powtórzeń klasycznych, z suchymi uwagami o ilości spitów dobitych w dwóch turach już po jej przejściu klasycznym (w 1992);

Ponadto:

• obecne topo jest pierwszym w ogóle wydanym drukiem, na którym zaznaczono prawie wszystkie spity na Wariancie R i Sadusiu oraz lwią ich część na Metallice i Misterium;
• zaznaczono łącznie około 200 kotew asekuracyjnych (potocznie spitów), co stanowi blisko połowę kotew umieszczonych na wsch. ścianie. Przy czym symbolami rozróżniono kotwy nowsze typu long-life, osadzane nieudarowo, od dawnych i mniej trwałych, zresztą na tej ścianie nielicznych innych nitów (udarowych samowiercących typu spit lub jeszcze starszego typu);
• dodano lub poprawiono kilka wysokości formacji, oszacowanych z danych Lidar;
• zaznaczono i zaproponowano nazwy kilku ciekawych formacji, takich jak Półka Norberta, Rysa Jodki, blok-iglica Świerza. Ten ostatni obiekt określono, na razie roboczo, jako Blok nad Studnią (skrót BnS na topo), dla odróżnienia od wyższej i położonej 15 m na prawo Turni nad Studnią (TnS; to również nazwa robocza, por. przewodnik WHP tom 4, s. 189, przypis do wariantu 535C.
  Obiekt ten (iglica) nie został dotąd (poza powyższym enigmatycznym przypisem w WHP) w literaturze wyróżniony. A jest on dosyć wybitny (ma przewyższenie ponad przełączkę ponad 4 metry, czyli tyle ile ma Chłopek przy Przełęczy pod Chłopkiem).
  Na tym przykładzie widać, że wschodnia ściana Mnicha, zwłaszcza poniżej Półek, ma jeszcze sporo tajemnic i to nie wymagających „robienia cyfry” (trudności). Obecne topo poszerza tę wiedzę.
  [Jeśli, Drogi Czytelniku, straciłeś orientację co do tego, czy i ile jest u dołu tej ściany turni i półek zasługujących na dookreślenie ‘nad studnią’ – to obecne topo wydaje się właśnie dla Ciebie.]

Obu obrazom topografii ściany towarzyszą trzy zdjęcia z akcji, dwa z prób odhaczenia Wariantu w 1991 i jedno z 1992, z samym Piotrem Dawidowiczem na Sadusiu. Na głównym obrazie widzimy także wspinacza w kluczowym miejscu Wariantu R.

Zachowano numerację dróg taką jak na ogólnym topo „Mnich i Mniszek, ściany wschodnie”, wydanie 4. z 2021, topo nr 3’’’ w serii. Aktualność danych sięga lata 2021.

Specjalne podziękowania dla Mariusza Biedrzyckiego i Jan Sokołowskiego za pomoc w topo z 2021 roku.

Topo dostępne w księgarni wspinanie.pl, w obu wariantach.

————————————————-

Grzegorz Głazek: Wariant R – 30 lat odhaczenia, 1991-2021. Zdjęcia terenu autor, zdjęcia z akcji z epoki (1991 i 1992) autor, Anna Szymkowska-Czyż i Kazimierz Ruszała. Seria „Ściany Tatr”, topo nr 26, Warszawa 2021, Wydawca Master Topo, współwydawca wydania obecnego Antykwariat Górski „Filar”. Format 48×68 cm (B2 pionowo). Dostępne wersje składana mapowo w kieszonce foliowej lub rolowana. Tytuły i podtytuły także w języku angielskim.

Wariant R – 30 lat odhaczenia, 1991-2021 – topo można zdobyć w dwóch wersjach, rolowanej lub składanej

Topo nawiązuje do dwóch innych okolicznościowych topo tego samego Autora: – „Kazalnica – 50 lat Filar i Momatiukówki” z grudnia 2012 (przeszło 10 dróg, topo nr 10 w serii „ściany Tatr”, we współpracy ze wspinanie.pl, format B1) i „El Capitan, nowa polska droga” z 2004 (ponad 20 dróg, we współpracy z UKA, format B2, poza serią tatrzańską, załącznik do BUKA nr 6).