Zmarł Jerzy Grodzicki, legendarny „Uszaty”
W dniu 26 marca odszedł Jerzy Grodzicki, legendarny „Uszaty”. Geolog (UW 1959, dr 1969) i speleolog. W Speleoklubie Warszawskim działał niemal od jego początku, od 1955 r. To dzięki Niemu Klub stał się jednym z najpotężniejszych w Polsce!
Jurek był m.in. prezesem Zarządu SW (1963-1970), członkiem Komisji Speleologii ZG PTTK (1964-1978), członkiem komitetu redakcyjnego czasopisma „Speleologia” (1967-78), członkiem Komisji Taternictwa Jaskiniowego PZA od 1974 r., a w latach 1976-1979 jej przewodniczącym, członkiem założycielem Towarzystwa Ochrony Tatr (1983-1989), wiceprzewodniczącym Podkomisji Ochrony Jaskiń i Obszarów Krasowych Komisji Przyrody Nieożywionej Państwowej Rady Ochrony Przyrody w latach dziewięćdziesiątych oraz członkiem elitarnego klubu The Explores Club.
Jerzy Grodzicki przy otworze Szczeliny Chochołowskiej, 8 sierpnia 2008 (fot. Iza Luty)
***
Był też współautorem dzieła Małgorzaty i Jana Kiełkowskich: „Wielka Encyklopedia Gór i Alpinizmu”, t. 1, 2003, Wega-Stapis, konsultantem naukowym wielu przyrodniczych opracowań naukowo-dydaktycznych Reader’s Digest, filmów przyrodniczych stacji Discovery, filmów przyrodniczych red. Szwarc-Bronikowskiego (np. „Ostatni Testament”). Pełnił funkcję wiceprezesa ds. naukowych ZG PTPNoZ, jako emeryt pracował jeszcze w Instytucie Nauk Geologicznych PAN w Warszawie.
Przy Zębie, podczas próby przekopania Syfonu Zwolińskich w Jaskini Miętusiej, MW20, 1971. Od lewej: Antoni Szabunio, Jerzy Grodzicki, Wojciech Przybyszewski, Stefan Sowiak, Marek Sygowski, Mirosław Rutkowski, Jerzy Chrobak, Michał Różyczka, Antoni Bąk (fot. Marek Trzeciakowski ?)
Uszaty kierował licznymi wielkimi wyprawami eksploracyjnymi do jaskiń Tatr, prowadził je według własnej koncepcji, która sprawdzała się w PRL. Wyprawy te przyniosły ogromne odkrycia m.in. w Jaskini Miętusiej, Śnieżnej i Ptasiej. Jako jeden z pionierów nurkował w jaskiniach tatrzańskich (od 1965 r.). W 1976 r. kierował pracami eksploracyjnymi i dokumentacyjnymi w Jaskini Miętusiej z rekordowo długiego biwaku, który trwał 24 doby.
W latach 60. uczestniczył w akcji badania i dokumentacji podziemi miast.
Podczas akcji inwentaryzacji jaskiń tatrzańskich. Edward Winiarski, Zofia i Stefan Zwolińscy, Jerzy Grodzicki, 1977 r. (fot. arch. J. Grodzicki)
Zainicjował akcję inwentaryzacji jaskiń tatrzańskich w celu sporządzenia pełnej dokumentacji jaskiń TPN i doprowadził w 1974 r. do podpisania umowy między Oddziałem Warszawskim PTPNoZ i TPN. Przy OW PTPNoZ powstało Koło Badań Krasu z działającym w jego ramach Zespołem Inwentaryzacji Jaskiń Tatrzańskich. Jurek kierował szeroko zakrojonymi pracami zespołu, a akcja objęła następnie jaskinie całej Polski. Wspólnie z Rafałem M. Kardasiem w 1978 r. opracował „Instrukcję wykonywania dokumentacji jaskiń do inwentarzy regionów jaskiniowych Polski”, zatwierdzoną do stosowania przez Ministerstwo Środowiska.
Był redaktorem naukowym serii: Inwentarze regionalne jaskiń Polski (wydano dotychczas 35 tomów), a także autorem lub współautorem wielu zawartych tam dokumentacji, współautorem internetowego serwisu Jaskinie Polski w PIG-PIB (aktualny stan Bazy 27/03/2021 r.: 4655 jaskiń i obiektów jaskiniowych) działającym z ramienia Polskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk o Ziemi we współpracy z taternikami jaskiniowymi z polskich klubów speleologicznych w ramach projektów przyjętych do realizacji przez NFOŚiGW.
Wielki biwak w Jaskini Miętusiej podczas badań biometrycznych. MW 25, 20 stycznia 1976 r., Jurek Grodzicki i Wojtek Przybyszewski (fot. arch. J. Grodzicki)
Jurek uczestniczył w eksploracji głębokich i trudno dostępnych jaskiń, a także często nimi kierował, m.in. na Kubie (odkrycie kilkunastu jaskiń w masywie Sierra de los Órganos, w tym kilku kilometrów jaskini Majagua, 1972), w Hiszpanii (Garma Ciega, 1975), kierował pierwszą polską wyprawą eksploracyjną w Picos de Europa, 1978), w Austrii (połączenie Platteneckeishöhle z Bergerhöhle, 1976), Australii (nurkowanie w Cocklebiddy Cave i Weebobbie Cave, 1981).
Prowadził badania geologiczne dotyczące roli tektoniki w genezie jaskiń Masywu Czerwonych Wierchów, przejawów ruchów neotektonicznych w tym masywie, badania z dziedziny kartografii geologicznej, genezy i ewolucji jaskiń, tektoniki i budowy Tatr, a także badania geologiczne z zakresu kartografii i sedymentologii na Kubie, w Peru (Nasca: Los Sintomas Geológicos del Fenomeno el Niña y sus Aspectos Arqueológicos – Programa especial de la Misión Arqueológica Andina de la Universidad de Varsovia, 1994 i inne prace), Ekwadorze, Chile (Wyspa Wielkanocna). Opublikował ponad 80 prac naukowych, pisał też artykuły do czasopism, m.in. „Speleologii”, „Taternika” i klubowego biuletynu „Wiercica”.
Za wybitne osiągnięcia w speleologii światowej otrzymał w 1973 r. Złoty Medal Międzynarodowej Unii Speleologicznej.
Długo można by jeszcze wymieniać zasługi i zaszczyty Uszatego. Dla członków Speleoklubu Warszawskiego był po prostu wspaniałym przyjacielem, choć niekiedy bardzo porywczym, któremu zależało na rozkwicie Klubu, skarbnicą wiedzy o jego historii.
Bez Jurka świat będzie mniej ciekawy.
Izabella Luty
Źródło: PZA
Redakcja składa kondolencje rodzinie i przyjaciołom.
