Nowość w Master Topo: Zadni Mnich, największa iglica w Tatrach

Ukazał się kolejny foto-przewodnik Master Topo. Tym razem Grzegorz Głazek opisał z dbałością o detale, wszystkie drogi wiodące na Zadniego Mnicha (2172 m).

***

Mnich i Zadni Mnich z drogi na taborisko w Morskim Oku (fot. Grzegorz Głazek)

Jak wiele z poprzednich zestawów z serii „Ściany Tatr”, niniejsze topo składa się z dwóch arkuszy formatu B3 (34 x 48 cm) w układzie pionowym. Mają one numery 17 i 18 w tej serii i umieszczono na nich widoki z czterech kierunków z liniami dróg, w tym dwa całostronicowe zdjęcia od strony polskiej (ściana północna oraz widok od wschodu, na jednym łącznym ujęciu dający wgląd w główny uskok szczytu i wąską ścianę NE). Dodatkowo zamieszczono trzy mniejsze ujęcia z kierunków SE (główny uskok na wprost) i SSW (ściana południowa), a także bardzo dokładną mapkę szczytu (co jest nowością w serii).

Są to pierwsze wydania i zarazem pierwsze dokładniejsze, duże opracowania fotograficzne ścian Zadniego Mnicha (przedtem jedynie na małych zdjęciach linie wkreślił Maciej Tertelis dla „Gór” z 2008, w tym m. in. jako pierwszy poprawnie pokazał na fotografiach część tajemnic uskoku; zresztą były to fotografie niżej podpisanego; ponadto ściana południowa miała nieduże opracowanie fotograficzne GG już w 2003).

Mnich i Zadni Mnich z drogi na taborisko w Morskim Oku, zrównanie skali.
Odległość do Zadniego Mnicha w poziomie to około 3km, do Mnicha 2,5 km. Aby kontury szczytów były w tej samej skali, obraz Zadniego Mnicha należy powiększyć do 120% względem Mnicha, co pokazano po lewej stronie ilustracji. Na Przełączce pod Zadnim Mnichem widać sylwetki wspinaczy. Na pomysł konstrukcji dzisiejszej nazwy Zadni Mnich, zamiast Mnich II, wpadł Gyula Komarnicki przed 1910 ( w wersji niemiecko- i węgierskojęzycznej), polską wersję rozpowszechnił w druku Mieczysław Świerz (1919) (fot. Grzegorz Głazek)

Dla wspinaczy Zadni Mnich stanowi obiekt podrzędny względem Mnicha, co nie jest poprawne w sensie topograficznym, lecz jedynie w przenośni. Jeśli uwzględnić tylko łatwiejsze i popularne ściany Mnicha, północną i pn.-zach., mające około 100 metrów wysokości do szczytu i tylko 65-70 m do Górnych Półek (dopiero poniżej których większość linii się tam różni), to proporcje się wyrównują, gdyż rozpiętość pionowa urwisk Zadniego Mnicha sięga 102 m, a najdłuższych dróg 87 i 98 m.

Zadni Mnich – dwa nowe topa nr 17 i nr 18

Drogi wiodące na Zadni Mnich

Zestaw obejmuje wszystkie znane 17 dróg (numeracja łączna na obu topo), jedną kombinację i 2 łatwe trawersy oraz warianty – w tym kilka większych, nadających trudności obranym drogom. Z tego dwie drogi to VII+/VIII- (ze spitami), cztery drogi VI+ do VII (w tym jedna ze spitami, jedna z licznymi hakami i część na własnej), osiem dróg V do VI, do tego jedna ładna linia w solidnym stopniu III, najdłuższa na turni, i dwie II-III.

Zadni Mnich, od wschodu, topo nr 18

Szczegóły, nowości

Na topo zlokalizowano osadzone w skale stałe przeloty (z podziałem na ringi i spity, czyli kotwy wklejane z litej stali oraz kotwy z plakietką, osadzane udarowo, a więc mniej trwałe). Uaktualniono, po reekipowaniu w 2018, stan ringów i stanowisk zjazdowych na drodze zachodnią granią i na uskoku. Zaznaczono ok. 30 punktów o dającej się ustalić wysokości w ścianach i na ich obrzeżach. Uporządkowano i dodano szereg nazw oraz określeń formacji z pierwotnych opisów, zwłaszcza z przewodnika WHP, ale nie tylko. Tym samym odbiorcy lubiący opisy słowne „prowadzące” ich przez teren mogą łatwo i jednoznacznie powiązać te opisy z obrazem dróg na obecnym topo.

Lista dróg została poszerzona o dokładne daty oraz nazwiska zdobywców.

Zadni Mnich Fragment topo nr 18, filar Orłowskiego u dołu

Mapka: Istotną nowością w ogóle w serii topo wspinaczkowych jest dokładna poziomicowa mapka szczytu, która ułatwia orientację wśród jego ścian i filarów. Pokazuje ona obszar około 120 m x 110 m w skali 1:1000, z poziomicami co 1 m (czyli z dokładnością 10 razy większą niż np. mapa Rysów i Morskiego Oka z opracowania „Rysy – zestaw topograficzny” – skądinąd ta ostatnia mapa i tak najdokładniej z map zwykłych pokazuje szersze otoczenie Zadniego Mnicha i Mnicha).

Zadni Mnich, topo nr 17

Przykłady niedawnych zmian stanu i poznania dróg:

Sytuację w części uskoku i ściany NE zmienił obryw, a właściwie seria obrywów powstałych od piorunów w roku 2013. Po stronie uskoku pioruny spowodowały m. in. odłamanie bloku ze stanowiskiem zjazdowym, ale jeszcze latem 2013 sytuację tę naprawiono, budując nowe stanowisko z dwóch ringów z litej stali, połączonych łańcuchem.

Z dróg łatwiejszych najpopularniejsze są dwie. Zachodnią granią, mającą status zwykłej drogi na szczyt, wybieranej też przez przewodników dla wejść z klientami. Warto podkreślić, że nie jest to droga „nieco trudna” (I), jak podają opisy słowne w obecnie dostępnych przewodnikach (w tym nawet najlepszych dotąd przewodnikach szczegółowych, WHP tom 4, 1951, droga 520 oraz WC tom 8, 2001, droga 38 AD). W rzeczywistości jest to droga poważniejsza i raczej bardziej wymagająca niż droga Przez Płytę na Mnicha (współcześnie II+). W 2018 drogę granią reekipowano, umieszczono na niej 5 ringów i jeden dodatkowy, na samym wierzchołku, niezależny od stanowiska do zjazdu przez główny uskok, którym często zjeżdża się po wspinaczce. Warto dodać, iż wcześniej w połowie wysokości tego uskoku pojawiło się stanowisko z 2 ringów z łańcuchem, blisko krawędzi grani, pozwalające na 2 zjazdy po 20 metrów.

Drugą popularną, a pierwszą drogą ścianową na szczyt jest Filar Porębskiego z 1909 roku. Droga ma wycenę III i kandydowała kiedyś do stopnia IV (np. w przewodniku Chmielowskiego-Świerza z 1925 jako droga 197), ale ostatecznie utrzymała się niższa wycena. Droga należy do piękniejszych i efektownych „trójek”, liczy 3-4 pełne wyciągi. Ma liczne warianty, w tym dotychczas nieznany z 1971 roku, przechodzący przez tunelik skalny, kawałek na lewo od „bloku w otwartej ścianie” (to i inne sformułowania objaśniono na topo nr 17).

Mapka szczytu 1:1000, fragment z topo nr 17

O nazwie szczytu

Niesie ona z sobą kilka ciekawostek. Zainteresowanym warto polecić znakomity artykuł Józefa Nyki „Skąd te nazwy – Zadni Mnich” z czerwca 2001, dostępny w internecie. Jest to materiał najeżony nazwami i ze swadą podanymi sformułowaniami źródłowymi. Dowiemy się stamtąd m.in., że Zadni Mnich przez turystów nazwany został dopiero w roku jego zdobycia (1904) i to najpierw Mnichem II. Przedtem w nazewnictwie ludowym był Mniszką, wcześniej Organistą, zaś najwcześniej Głową Cukru lub Cukrową (nawet w pismach oficjalnych, np. w sprawozdaniu Komisjyi Fizyjograficznej] z 1885 roku; szczegóły u linkowanego wyżej Nyki). Niegdyś cukier sprzedawano w formie wysmukłych stożkowatych „głów” lub bloków i taki źródłosłów nazw turni i stożkowatych szczytów jest też spotykany gdzie indziej w Polsce i Karpatach (np. Cukrowa Skała w Pieninach, Głowa Cukru w Podlesicach), w Alpach (np. Pain de Sucre 3208 w Queyras, Pan di Zucchero 2726 w murze Civetty) oraz dalej na zachód (Sugar Loaf nad Dublinem, Pão de Açúcar w Rio de Janeiro).

***

Podsumowanie

Najnowszy zestaw zawiera pierwsze duże fototopo Zadniego Mnicha i to o rekordowo dokładnej skali (dla topo nr 18 jest to ok. 1:200, droga wysoka na około 90 m zajmuje 45 cm na zdjęciu, dla nr 17 to 1:300 – dotychczas najdokładniejsze było topo Mnich N, nr 16, w skali około 1:275). Zestaw ma ogólną aktualność na koniec sezonu 2018, a stan drogi zachodnią granią i ringów i haków nawet na początek lipca 2019. Topo pokazuje też aktualny stan wariantów na uskoku i stanowisk zjazdowych na nim, w tym poprawionych po obrywach z 2013 roku.

Ponadto precyzuje umiejscowienie spitów na 3 najtrudniejszych, sportowo ospitowanych drogach na szczyt, poprawniej oddaje przebieg drogi Gromka i jej wariantów oraz detale i warianty jednego z „klasyków” szczytu, filarka Orłowskiego. To także pierwsze topo, które tak dokładnie rozrysowuje inne „klasyki”, najstarsze i efektowne jak na swoją trudność: filarek Porębskiego oraz drogę zachodnią granią z wariantami.

Zestaw Zadni Mnich w wersji składanej

Grzegorz Głazek

Topo jest dostępne w księgarni wspinanie.pl. Znajdziecie tam wszystkie dostępne przewodniki Master Topo, włącznie z fototopo opisującym słynną wschodnia ścianę Mnicha: „Master Topo – Mnich i Zamarła Turnia”(przy zakupie obu przewodników rabat, który pojawi się po dodaniu najnowszego przewodnika do koszyka).

Zadni Mnich N-S, topo nr 17, Zadni Mnich E, topo nr 18 z serii ściany Tatr.
Autor Grzegorz Głazek, wydawca Master Topo, Warszawa 2019. Współproducent wydania i dystrybutor Antykwariat Górski „Filar”, Kielce. Format 334 x 480 mm (2 arkusze). Mapy są dostępne w wersji składanej (w mocnej kieszonce) i rolowanej (w rękawie foliowym).

***

Zestaw Zadni Mnich jest dostępny w naszej księgarni.wspinanie.pl – Master Topo Zadni Mnich.