Z praktyki gabinetu fizjoterapeuty: rejon łokcia i nadgarstka

W tym odcinku cyklu „Z praktyki gabinetu fizjoterapeuty” postaramy się przybliżyć rejon łokcia i nadgarstka. To obszar, który często pada ofiarą dużych graczy, takich jak obręcz barkowa czy niestabilność górnego obrębu tułowia.

Rolowanie pleców

***

Pierwotne uszkodzenia – np. zerwanie dystalnej części bicepsa czy uszkodzenie troczków ścięgien częściej są konsekwencją przyłożenia dużej siły. Klasyfikacja urazów typowych dla tych rejonów jest bardzo szeroka, dlatego podzieliliśmy ją roboczo z uwzględnieniem rozpoznania różnicowego dla wspinacza.

Ból łokcia na podstawie lokalizacji dolegliwości:

• strona przednia (nadwyrężenie torebki stawowej, zmiany w obrębie dystalnej części mięśnia dwugłowego, zespół pronatorów),
• strona przyśrodkowa (tzw. łokieć golfisty, podrażnienie lub podwichnięcie nerwu łokciowego),
• strona tylna (zapalenie kaletki wyrostka łokciowego, zapalenie ścięgna mięśnia trójgłowego),
• strona boczna (tzw. łokieć tenisisty, zespół tylnego nerwu międzykostnego, zapalenie torebki stawowej).

Okolica nadgarstka i ręki jako kilka typowych dysfunkcji, które są następstwem odchylenia pracy stawu, ścięgna lub mięśnia od jego fabrycznych ustawień z przyłożeniem siły lub przyspieszenia:

• zapalenie stawu podstawnego kciuka,
• zwężające zapalenie pochewki ścięgien zginaczy,
• oderwanie głębokiego zginacza palców,
• torbiel galaretowata,
• uszkodzenia troczków zginaczy palców,
• zespoły uwięźnięcia nerwu.

Jak zawsze kluczowa jest właściwa diagnostyka. Nie powinniśmy lekceważyć symptomów, bo nigdy nie możemy mieć pewności co do trafności własnej diagnozy. Poniżej postaram się opisać najbardziej typowe objawy i mechanizmy urazowe wraz z „pierwszą pomocą”. W dalszej części przedstawię ćwiczenia do stabilizacji i coś z automobilizacji tkanek. Ćwiczenia
nie są odkrywcze, ale stanowią logiczną całość koncepcji stabilizacyjnej, na której budujemy siłę mięśniową.

I Zmiany w obrębie mięśnia dwugłowego w części dystalnej są mniej popularne niż w części bliższej swego przyczepu, ale prawie zawsze wymagają interwencji operacyjnej. Uszkodzenie dotyka najczęściej mężczyzn po 40 roku życia, w wyniku zmian zwyrodnieniowych w przyczepie mięśnia, w którym rozwija się duże siły ekscentryczne. Pacjenci zgłaszają wyraźny trzask i silny ból w dole łokciowym.

Konieczna konsultacja specjalisty.

II Zespół pronatorów w przypadku wspinacza, który zazwyczaj ma przedramię w pronacji, jest dość popularny. Mięsień nawrotny obły, łuk mięśnia zginacza powierzchniowego lub pasmo ścięgniste mogą potencjalnie usidlać nerw pośrodkowy. Najczęściej dolegliwości związane są z zaburzeniami czucia w obrębie palca wskaziciela, trzeciego i czwartego, jak również w podstawnej części dłoniowej kciuka. Przyczyna może leżeć w nadmiernym przeroście tkanki
mięśniowej w wyniku jej przetrenowania i niedostatecznej pracy ekscentrycznej mięśni.

Leczenie zaczynamy się od odpoczynku – przerwa od wysiłków prowokujących objawy. Co nie znaczy, że nie można pracować z nogami ;).

III Łokieć golfisty i łokieć tenisisty są w swej genezie związane z sumą mikro naddarć w obrębie przyczepów mięśni od strony przyśrodkowej (dla golfisty) czy bocznej (dla tenisisty) na nadkłykciu kości ramiennej. Na przebieg procesu składa się dodatkowo stan zapalny rejonu oraz, jak wynika z badań, zaburzony wzorzec ruchu wykorzystujący prace tych mięśni.

Leczenie zaczynamy od ograniczeń ruchu, można stosować ortezy, terapię manualną jak i miejscowo podawać steryd.

IV Zapalenie kaletki wyrostka łokciowego najczęściej powstaje w wyniku uderzenia w łokieć od strony tylnej lub ponawiających się urazów z gromadzeniem płynu. To nieprzyjemne schorzenie, ograniczające ruchomość, zwłaszcza wyprost łokcia.

Konieczna wizyta lekarska.

V Zapalenie stawu podstawnego kciuka objawia się obrzękiem i tkliwością w obrębie stawu podstawnego ( CMC), w cięższej postaci podwichnięciem tegoż stawu. Towarzyszy temu zmniejszenie przeciwstawiania i siły uchwytu.

VI Zwężające zapalenie pochewki ścięgien zginaczy dotyczy zjawiska trzaskania w obrębie troczka A1. Ścięgna dwóch zginaczy palców nie posiadają swobodnej możliwości ślizgowej, co wymusza zwiększenie siły pod troczkiem, generując początkowo niebolesny i niezauważalny trzask.

Rzadko leczenie samoistne, rekomendowana konsultacja.

VII Oderwanie głębokiego zginacza palców dotyczy najczęściej palca IV, wskutek wymuszonego wyprostu czynnie zgiętego palca (np. tracąc chwyt). Finalnie objawia się to brakiem zgięcia w stawie DIP i uciążliwym bólem.

Polecam wizytę u ortopedy już następnego dnia.

VIII Uszkodzenia troczków zginaczy palców powstają najczęściej w wyniku przeciążania w obrębie danego pierścienia. Mechanicznie dla palców najistotniejsze są troczki A2 i A4. Stopień dysfunkcji i możliwości samodzielnego gojenia zależy od rozległości urazu i jego umiejscowienia.

Dobrze jest zasięgnąć porady specjalisty, by móc dalej wykonywać poprawny i pewny chwyt.

***

Ćwiczenia

Punktem wyjścia w sytuacji, gdy zauważycie, że dolegliwości te mogą Was dotyczyć, będzie chwilowe odciążenie bolesnej ręki oraz rozluźnianie tkanek miękkich połączone z ćwiczeniami wzmacniającymi. Rozluźnianiem tkanek miękkich najlepiej zajmie się fizjoterapeuta czy masażysta, ale czekając na wizytę do niego możecie wykorzystać ogólnodostępne narzędzia w postaci wałków lub piłek do automasażu. Taki masaż powinien być wykonywany przez około 2 minuty na rejon, lub do momentu wyraźnego zmniejszenia dolegliwości względem punktu, z jakiego rozpoczęta była danego dnia autoterapia.

Rolowanie bocznej części barków

Rolowanie mięśni piersiowych i przodu barku

Kluczowe rejony to mięśnie okolicy kręgosłupa piersiowego, gdzie sprawdzi się praca na wałku, okolice łopatki, bocznej oraz przedniej części obręczy barkowej, gdzie najlepiej będzie wykorzystać piłkę. Następnie mięśnie przedramienia po obu stronach, gdzie sprawdzają się mniejsze wałki lub np. piłki do la crosse’a.

Rolowanie najszerszego grzbietu

Rolowanie okolicy łopatki

Jako uzupełnienie stosuje się ćwiczenia stabilizacyjne dla obręczy barkowej i celowane ćwiczenia dla mięśni przedramion. Możecie użyć hantli, ale także butelki z wodą lub innego przedmiotu o wadze 1-2 kg. Ważne, aby z pozycji wyjściowej powoli opuszczać hantlę, butelkę czy inny odważnik w sposób kontrolowany (około 3-4 sekund na cały ruch w dół).

Przy tego rodzaju ćwiczeniach nie podnosimy obciążenia aktywną pracą mięśni, ale pomagamy sobie drugą ręką. Są to podstawowe narzędzia pracy z tego typu dolegliwościami, które możecie bezpiecznie wykonywać. Należy jednak pamiętać, że dopiero konsultacja ze specjalistą pozwoli dobrać zindywidualizowany program pracy i przyspieszy efekty leczenia.

Marian Brzeczkowski (www.fizjoterapeutawkrakowie.pl)
Mariusz Dzięcioł (www.mariuszdzieciol.com)

Wszystkie odcinki cyklu znajdziecie tutaj:

• Z praktyki gabinetu fizjoterapeuty: obszar stopy i łydki
• Z praktyki gabinetu fizjoterapeuty: dolny kwadrant ciała
• Z praktyki gabinetu fizjoterapeuty: rejon łokcia i nadgarstka
• Z praktyki gabinetu fizjoterapeuty: dysfunkcje kompleksu barkowego
• Z praktyki gabinetu fizjoterapeuty: najczęstsze problemy wspinaczy i testy funkcjonalne