Ermanno Salvaterra – gość 15. Krakowskiego Festiwalu Górskiego

Ermanno Salvaterra, legenda Patagonii, będzie gościem 15. Krakowskiego Festiwalu Górskiego. Sylwetkę wielkiego Włocha szkicuje dla nas Bogusław Kowalski.

Ermanno ze swoim pupilem Isotta (fot. arch. Ermanno Salvaterra)

***

Patagonia większości kojarzy się z huraganowymi wiatrami. Część osób być może pamięta film „Krzyk Kamienia” Wernera Herzoga, w którym grał między innymi Stefan Glowacz. Wspinacze interesujący się historią alpinizmu znają doskonale sprawę Cesare Maestriego, wieloletnie dochodzenie do prawdy o pierwszym zdobyciu Cerro Torre. Słynny jest wiszący tam przez lata Kompresor, który zaprzątał uwagę purystów stylu, a jednocześnie dawał możliwość wejścia na „najtrudniejszy szczyt świata”.

W Patagonii swoje ślady zostawili między innymi: Chris Bonington, Don Whillans – prowadząc nową drogę na Torre Central, Guido Magnone i Lionel Terray – zdobywając Fitz Roy, Jim Bridwell – pokonując po raz pierwszy w stylu alpejskim Cerro Torre, Johan Jeglič, Silvo Karo, Franz Knez, Pavle Kozjek, Peter Podgornik, Matjaž Fistravec – tworząc Diabelską Direttissimę na wschodniej ścianie Cerro Torre, Wolgang Gullich, Kurt Albert, Bernd Arnold – wytyczając Riders On The Storm na Torre Central.

Sięgając do historii najnowszej pewnie wszyscy słyszeli o niesamowitym soliście Marcusie Pucherze, który zimą samotnie pokonał patagońskie iglice, czy o wielkim trawersie Cerro Standhardt, Punta Herron, Torre Egger i Cerro Torre w wykonaniu duetu Colin Haley i Rolando Garibotti. I tak można by wymieniać wybitnych alpinistów z całego świata, choć na uwagę z pewnością zasługuje ostatni z powyższej listy, który ma na koncie wiele znakomitych przejść w rejonie Cerro Torre oraz Fitz Roy i słusznie uznawany jest za nieformalnego kustosza El Chalten, a zarazem twórcę strony Pataclimb – stanowiącej najlepsze źródło informacji o tym rejonie.

Jednak tak naprawdę znawcy tematu mają świadomość, że wspinaczem, który dokonał najwięcej w Patagonii jest Ermanno Salvaterra, przez Garibottiego uznawany za guru. Dość powiedzieć, że Ermanno spędził w Patagonii dwadzieścia sezonów, z czego większość obfitowała w niezwykłe dokonania. Między innymi wytyczył dziewięć nowych dróg w tej części świata, w tym trzy na spektakularnym Cerro Torre.

Portret z lat młodości (fot. arch. Ermanno Salvaterra)

Salvaterra pochodzi z małej wioski Pinzolo w Dolomitach. Jego życie od zawsze było związane z górami, jego rodzina od kilku lat prowadziła schronisko XII Apostołów w masywie Brenty. W tej części Dolomitów Ermanno osiągnął największe sukcesy, między innymi solowe wejścia wieloma drogami na Campanile Basso, Crozzon di Brenta czy Cima D’Ambiez. Z górami związał się zawodowo i już w wieku 20 lat został instruktorem narciarskim, a pięć lat później przewodnikiem wysokogórskim.

Do Patagonii po raz pierwszy trafił w 1982 roku, zaliczając tam wycof z drogi Maestriego na Cerro Torre. W kolejnym roku konfrontacja z drogą przez Kompresor była już skuteczna, a do kajetu Ermanno mógł dopisać również wejście na Fitz Roy – Supercanaletą, Aguillaumet oraz Poincenot drogami angielskimi. W 1985 roku dokonał pierwszego zimowego wejścia na Cerro Torre (partnerzy: Paolo Caruso, Maurizio Giarolli i Andrea Sarchi), a dwa lata później wytyczył między innymi drogę Magico Est na wschodniej ścianie Torre Central (partnerzy: Maurizio Giarolli i Elio Orlandi) w chilijskiej części Patagonii.

Wejście do jamy śnieżnej, 1983 rok, Patagonia (fot. arch. Ermanno Salvaterra)

W 1991 roku Salvaterra postanowił zmierzyć się z łańcuchówką Cerro Standhardt drogą Exocet plus Punta Herron Spigolo Bimbi (partnerzy: Adriano Cavallaro and Ferruccio Vidi). Tym samym zapoczątkował nową erę wspinania sportowego w Patagonii, którą podążyli między innymi  Rolando Garibotti, Colin Haley, Alex Honnold, Pedro Cifuentes, Steve Schneider czy Marc-André Leclerc.

Ermanno podczas wspinaczki wschodnią ścianą Cerro Torre (fot. arch. Ermanno Salvaterra)

Kolejne lata w Patagonii to świetne powtórzenia bądź nowe drogi przede wszystkim na Cerro Torre. I tak w 1995 roku Salvaterra wytycza Infinito Sud (partnerzy: Piergiorgio Vidi i Roberto Manni), w 2004 roku Quinque Anni ad Paradisum (partnerzy: Alessandro Beltrami i Giacomo Rossetti). Z tą ostatnią związana jest historia polskiej próby z 1996 roku, która mniej więcej pokrywała się z linią Salvaterry. Polacy w składzie: Jacek Fluder, Janusz Gołąb, Zbigniew Krośkiewicz, Artur Paszczak, Stanisław Piecuch ze względu na warunki musieli wycofać się po pokonaniu około 600 metrów ściany.

Wspinaczka na lodowy grzyb, Cerro Standhardt, 2007 rok (fot. arch. Ermanno Salvaterra)

W 2005 roku Ermanno połączył siły z Rolando Garibottim i wraz z Alessandro Beltrami wytyczyli El Arca de lo Vientos biegnącą śladem legendarnej drogi Cesare Maestriego i Toniego Eggera z 1959 roku. Po tym przejściu Salvaterra, dotychczas zdecydowany obrońca Maestriego, stracił wiarę w prawdziwość słów swojego rodaka i uznał, że przejście pionierów jest konfabulacją. Ostatecznie temat rozwikłał Garibotti, który za namową Ermanno przeanalizował materiał zdjęciowy Maestriego i dowiódł fałszerstwa swojego rodaka. Wracając do samego Salvaterry, dwa lata później pokonał trawers Punta Herron – Torre Egger drogami Spigolo del Bimbi i Parete Nord (partnerzy: Beltrami, Mirko Masè i Fabio Salvadei). Na marginesie dodać należy, że cały trawers pokonany został w kolejnym roku przez znakomity duet Garibotti-Haley.

W okolicach szczytu Punta Herron, 2007 rok (fot. arch. Ermanno Salvaterra)

Działalność Ermanno w Patagonii nie ograniczała się do wyczynów wspinaczkowych.W 1994 roku pokonał 400- kilometrowy Lodowiec Kontynentalny. Był również znakomitym narciarzem-skialpinistą. Zjechał między innymi północną ścianą Cima Presanella, drogą Scivolo Nord na Cimie Brenta czy Canalone Neri na Crozzon di Brenta. Ponadto bił rekordy prędkości na nartach i w 1988 roku ustanowił rekord Włoch w tej dyscyplinie, osiągając 211.640 km na godzinę, który utrzymywał się przez kolejne pięć lat.

Salvaterra wspinał się również poza Dolomitami i Patagonią. Kilka razy odwiedził dolinę Yosemite, przechodząc między innymi drogi The Salathe oraz Zodiac na El Capitanie, a także The Prow i South Face na Washington Column. W 1984 roku spróbował swoich sił na Makalu, gdzie na drodze francuskiej dotarł do wysokości 7000 m n.p.m. Dwa lata później wybrał się na Alaskę, gdzie powtórzył Kuluar Messnera na szczycie McKinley (obecnie Denali). W 1988 roku z Maurizio Giarolli i Tommy’m Bonapace poprowadził nową drogę południowym filarem Mt Menhir na Wyspie Baffina. Dokonania podczas wypraw Salvaterra dokumentował tworząc filmy, których nakręcił aż jedenaście.

Przy wejściu do jamy śnieżnej, 2005 rok, Patagonia (fot. arch. Ermanno Salvaterra)

Obecnie Ermanno Salvaterra prowadzi działalność społeczną na rzecz środowiska, fotografuje, występuje na festiwalach górskich i konferencjach. Ale przede wszystkim zarządza wraz z rodziną schroniskiem XII Apostołów, a także udziela się jako instruktor narciarstwa oraz przewodnik wysokogórski.

Najważniejsze dokonania Ermanno Salvaterry

Dolomity

przejścia samotne:

Campanilo Basso       

• Spigolo Schubert
• Via Cristina
• Via Maestri

Crozzon di Brenta

• Via Livanos

Cima d’Ambiez

• Via Soddisfazione
• Via Stenico-Girardi
• Via Vienna
• Via Vergtigine

ważniejsze przejścia:

Campanilo Basso

• Spigolo Graffer

Crozzon di Brenta

• Via delle Guide
• Pilastro dei Francesi

Brenta Alta

• Via Detassis

Cima d’Ambiez

• Via Fox-Stenico
• Via Concordia

Dokonania poza Europą

1980
Colorado, Diamond, Long Traverse
California, El Capitan, The Salathe

1982, Patagonia
Cerro Torre, Droga Maestriego (przez Kompresor), nieudana próba

1983, California
Washington Column, South Face

1983, Patagonia
Cerro Torre, Droga Maestriego (przez Kompresor), trzecie przejście
Fitz Roy, Supercanaleta
Cerro Aguillaumet, droga angielska
Cerro Poincenot, droga angielska

1984, Himalaje
Makalu, droga francuska, osiągnięta wysokość 7000 m n.p.m.

1985, Patagonia
Cerro Torre, Droga Maestriego (przez Kompresor), pierwsze przejście zimowe

1986, Alaska
Denali, Kuluar Messnera
Patagonia
Torre Central (masyw Torres del Paine, Chile), Magico Est, nowa droga
Torre Sud (TdPaine), droga włoska, pierwsze powtórzenie

1987, Patagonia
Torre Nord (TdPaine), droga Monzino, pierwsze przejście samotne
Torre Central (TdPaine), droga Boningtona, pierwsze powtórzenie

1988, Ziemia Baffina
Mout Menhir, Południowo zachodni filar, nowa droga

1989, Patagonia
Cerro Standhardt, Otra vez, nowa droga
Cerro Standhardt, Exocet, pierwsze powtórzenie

1991, Patagonia
Łańcuchówka: Cerro Standhardt – Exocet plus Punta Herron – Spigolo Bimbi

1992, Patagonia
Cerro Torre, Droga Maestriego
Fitz Roy, Franco-Argentina

1993, Patagonia
Trawers Lądolodu Kontynentalnego, 400 km
Cerro Mocho, Frader Pisafe, nowa droga
Cerro Mocho, droga Pioli
Torre Medialuna, Rubio Azul, nowa droga

1994, Patagonia
Saint Exupery, Chiaro di Luna, pierwsze powtórzenie
Torre Innominata, Via Corallo, nowa droga
Cerro Poincenot, Via Fonrouge, pierwsze powtórzenie

1995, Patagonia
Cerro Torre, Infinito Sud, nowa droga

1997, California
Washington Column, The Prow
El Capitan, Zodiac

1998, Patagonia
Pilastro Punta Herron, La Gioconda, nowa droga

1999, Patagonia
Cerro Torre, wariant do drogi Maestriego

2001, Patagonia
Cerro Torre, próba poprowadzenia nowej drogi wschodnią ścianą

2004, Patagonia
Cerro Torre, Quinque Anni ad Paradisum, nowa droga wschodnią ścianą

2005, Patagonia
Cerro Torre, El Arca de lo Vientos, nowa droga (w linii domniemanej drogi Maetsriego z 1959)

2006, Patagonia
Cerro Standhardt, Via Festerville

2007, Patagonia
Cerro Standhardt, Exocet
Cerro Standhardt, Otra vez
Łańcuchówka: Punta Herron – Spigolo Bimbi plus Torre Egger Parete Nord

Bogusław Kowalski
źródła:
www.inalto.org/it/biografie/ermanno_salvaterra
it.wikipedia.org/wiki/Ermanno_Salvaterra
www.ermannosalvaterra.com/
www.pataclimb.com
materiały nadesłane przez Salvaterrę organizatorowi KFG
VI tom Wielkiej Encyklopedii Gór i Alpinizmu

15. Krakowski Festiwal Górski odbędzie się w dniach 1-3 grudnia. Wszystko o festiwalu znajdziecie na stronie: www.kfg.pl. Zaglądajcie także na profil FB, gdzie publikujemy aktualności.

Karnety i bilety możecie kupić w systemie ekobilet.pl.