Zmarł Lucjan Saduś – współautor legendarnego „Sadusia”

W dniu 16 kwietnia 2014 roku w wieku 75 lat zmarł wybitny alpinista lat 60. XX wieku, Lucjan Saduś. Z zawodu inżynier budowlany, mieszkał i pracował w Krakowie.

Lucjan Saduś (fot. Ewa Waldeck-Kurtyka)

Wspinać zaczął się w końcu lat 50. Wstąpił do Koła Krakowskiego Klubu Wysokogórskiego wraz ze swoim kolegą ze studiów, a później wieloletnim partnerem wspinaczkowym, Andrzejem „Zygą” Heinrichem. Wytyczył kilka nowych dróg w Skałkach Podkrakowskich. W Tatrach przeszedł wiele ekstremalnie trudnych dróg, na owe czasy najtrudniejszych. Najbardziej znaną jest jego nowa droga (Droga Sadusia) na wschodniej ścianie Mnicha, przez wiele lat uważana za najtrudniejszą na tej ścianie. Poprowadził ją 27 sierpnia 1964 wraz z Andrzejem Heinrichem.

Lucjan Saduś w Alpach 1963 r. (fot. Ryszard Zawadzki)

Ma w dorobku również szereg poważnych przejść zimowych. W latach 1961-62 dwukrotnie próbował zdobyć Filar Kazalnicy. Powetował sobie niepowodzenie, dokonując w 1963 roku pierwszego zimowego przejścia tej sławnej drogi (3-4.04. 1963, z Ryszardem Szafirskim).

Jerzy Potocki (tyłem) i Lucjan Saduś w Alpach 1963 r. (fot. Ryszard Zawadzki)

A oto inne ciekawsze przejścia tatrzańskie Lucka Sadusia:

• Mały Młynarz – I przejście „direttissimy” północno-wschodniej ściany (3-5.09.1964, z Eugeniuszem Chrobakiem, Andrzejem Heinrichem i Andrzejem Mrozem, VI, A4),
• Skrajna Bednarzowa Turnia – I przejście północno-wschodniego filara (12.07.1960, z Maciejem Popką,V+),
• Wielka Sobkowa Turnia – I wejście środkiem północnej ściany (7.09.1965, z Januszem Kurczabem i Ryszardem Szafirskim, V-),
• Mnich – V przejście Wariantu R na wschodniej ścianie (lato 1961, z Andrzejem Heinrichem),
• Zadni Jastrzębi Kopiniak południową ścianą, Drogą Karouška (28.08.1961, z Andrzejem Heinrichem, VI),
• Mały Kiezmarski Szczyt północną ścianą Złotej Turni, Drogą Bocek-Kuchař (29.08.1961, z Andrzejem Heinrichem, VI, A0),
• Skrajny Jastrzębi Kopiniak południową ścianą, Drogą Děrdy (4.09.1961, z Andrzejem Heinrichem, VI),
• Mały Kołowy Szczyt południową ścianą, Drogą Motyki (8.09.1961, z Andrzejem Heinrichem, VI).

Alpy 1963. Lucjan Saduś pod Mt Maudit (fot. Ryszard Zawadzki)

Latem 1962 Lucjan Saduś wziął udział w pierwszym powojennym wyjeździe w Dolomity, gdzie wraz z Andrzejem Heinrichem dokonał m.in. kilku wybitnych przejść:

• Marmolada – I polskie wejście filarem południowej ściany, Drogą Micheluzziego (31.08-1.09.1962, VI+),
• Cima Piccola di Lavaredo – I polskie wejście przez Spigolo Giallo (9.09.1962, VI),
• Cima Grande di Lavaredo północną ścianą, Drogą Comiciego (11.09.1962, VI).

Lucjan Saduś na wierzchołku Noszaka w 1966 roku

W 1963 roku wspinał się w Masywie Mont Blanc. Przeszedł wówczas kilka poważnych dróg, oraz wytyczył jedną nową drogę.

• Mont Blanc południową ścianą, przez Innominatę (25.07.1963, z Jerzym Potockim, Lechosławem Utrackim i Ryszardem Zawadzkim),
• Aiguille Verte – II przejście drogi Contamine’a na północnej ścianie (29.07.1963, z Jerzym Potockim, Lechosławem Utrackim i Ryszardem Zawadzkim),
• Mont Maudit – I wejście południowo-wschodnim filarem (5-6.08.1963, z Ryszardem Zawadzkim).

W 1965 roku miał ponownie wyjechać na centralny obóz Klubu Wysokogórskiego w Masywie Mont Blanc. Niestety, wskutek donosu odmówiono mu paszportu.

Lucjan Saduś w późniejszym okresie życia

W 1966 roku udało mu się wyjechać na krakowską wyprawę w Hindukusz. Dokonał tam m.in. I wejścia na Kohe Sesare (5417 m), II wejścia na Gumbaze Safed (6800 m), a także wszedł na Noszak (7492 m).

Była to jego ostatnia wyprawa. Pod koniec lat 60., gdy wybuchła tzw. „sprawa taterników” (przemyt i kolportaż „Kultury” paryskiej), był wielokrotnie nękany przez Służbę Bezpieczeństwa, przez jakiś czas siedział nawet w areszcie. Przestał się wspinać, zajął się pracą i rodziną.

Ostatnie 14 lat życia spędził wspólnie z żoną we wsi Moczydło, gdzie wiódł niezwykle aktywny żywot emeryta. Do wspinania nie wracał, ale z radością gościł ludzi gór i niemal do końca był w stanie opowiadać o najciekawszych wejściach. Był zawsze bardzo skromny i główną rolę przypisywał współtowarzyszom. Zmarł w domu, otoczony bliskimi.