„Lot koło Nagiej Damy” Moniki Rogozińskiej jest książką niezwykłą – recenzja

Lot koło Nagiej Damy Moniki Rogozińskiej jest książką niezwykłą. Wymykając się jednoznacznej klasyfikacji, Lot..  stanowi uroczy konglomerat opowieści podróżniczej, dokumentu historycznego i poruszającej introspekcji w intymną, emocjonalną relację dwojga ludzi.

Część pierwsza, Wypadek, jest najbardziej „górskim” elementem całości, jednak i ten wymyka się jednoznaczności. Historia rozpoczęta trzęsieniem ziemi musi mieć dramatyczny przebieg. Dla wnikliwego i błyskotliwego obserwatora rzeczywistości, jakim jest Rogozińska, uczestnictwo w zimowej wyprawie na Nanga Parbat (przełom lat 1997 – 1998) jest niepowtarzalną okazją do poznawania świata i napotkanych po drodze ludzi. Nic nie umyka uwadze reporterki. Poza szczegółami wyprawy, której przebieg relacjonowano medialnie w pionierski sposób (przez przekaz satelitarny), ze skupieniem i empatią przygląda się relacjom, jakie kształtują się pomiędzy jej uczestnikami.

W swym dziennikarskim dążeniu do ukazania pełni rzeczywistości Rogozińska nie pozostaje także obojętna na kwestię stosunków społecznych i skomplikowanej sytuacji politycznej Pakistanu, a swoje obserwacje uzupełnia znakomitymi zdjęciami, stanowiącymi dodatkową wartość książki. Relacja Rogozińskiej z zakończonej niepowodzeniem, ale szczęśliwie bez ofiar w ludziach ekspedycji stanowi zarazem swoiste epitafium dla Andrzeja Zawady, dla którego wyprawa ta była ostatnią – Lider zmarł bowiem niecały rok po opisanych wydarzeniach.

Dopiero na zakończenie części pierwszej czytelnik przypomina sobie, iż Rogozińska miała jeszcze jeden, sekretny cel – odnaleźć choćby ślad po pochodzącym z Polski przyjacielu Maharadży Hunzy, o którym, kompletując zespół wyprawowy, wspomniał mimochodem Andrzej Zawada. Osiągnięcie tegoż celu i jego wpływ na dalsze życie reporterki stanowią treść drugiej i trzeciej części książki, w całości poświęconej sylwetce Henryka Franczaka – polskiego lotnika, bohatera drugiej wojny światowej, niepoprawnego romantyka, postaci pod każdym względem nietuzinkowej. Rogozińska z wdziękiem, dyskrecją i subtelnością kreśli historię znajomości, którą zainicjował opublikowany w „Rzeczpospolitej” reportaż z wyprawy na Nanga Parbat. Znajomości pełnej obopólnego szacunku, troski, zaufania, wdzięczności i podziwu.

W części drugiej, zatytułowanej Henryk i jego bracia, Rogozińska składa ciężar narracji na barki odnalezionego niezwykłym zbiegiem okoliczności Franczaka, dając mu czas i miejsce na streszczenie bogatej historii swego życia, od dzieciństwa poprzez młodość, dramatyczne losy wojenne jego samego i tragicznie zmarłych braci, wreszcie okres powojenny, gdy polski pilot służył w pakistańskich liniach lotniczych. Podziwiając Himalaje, Karakorum i Hindukusz z kabiny samolotu, Franczak, choć sam się nie wspinał, zrozumiał zapamiętałość, z jaką kolejni himalaiści podejmowali próby zdobycia dziewiczych szczytów, w tym imponującej Nagiej Damy, jak nazywał Nanga Parbat. Udało mu się także pozyskać i na długie lata utrzymać przyjaźń Mira Hunzy, który urzekł później Andrzeja Zawadę znajomością losów Polski i sympatią do Polaków.

Część trzecia stanowi przejmującą relację z walki autorki o zdrowie i szczęście ostatnich lat życia bohaterskiego pilota; z walki o rekonstrukcję prawdy historycznej, o przywrócenie godności polskim patriotom, wreszcie – o pożegnanie, na jakie Henryk Franczak zasługiwał. Ponadto, znajdziemy tu unikatową, poruszającą relację z ostatnich rozmów z umierającym Andrzejem Zawadą.

Narracja Rogozińskiej nosi wszelkie znamiona doprowadzonego do perfekcji warsztatu dziennikarskiego – w precyzyjnym obrazowaniu słowem, w wychwytywaniu esencji stylu wypowiedzi, w przemycaniu niby mimochodem potężnej dawki wiedzy z różnych dziedzin, bliżej lub dalej związanych z opisywaną postacią, krainą czy zagadnieniem. Lecz styl autorki cechuje się ponadto niewymuszoną swadą i naturalnością wypowiedzi. Potoczysta w warstwie językowej, poruszająca w treści, oryginalna w formie – książka Moniki Rogozińskiej warta jest polecenia wszystkim tym, którzy cenią kunszt opowiadania pięknych i prostych historii.

Ilona Księżniczka Łęcka

Książka jest dostępna w księgarni wspinanie.pl.