Arlene Blum „Annapurna. Góra kobiet” – recenzuje Janusz Kurczab

Gdy zaproponowano mi zrecenzowanie książki Arlene Blum „Annapurna. Góra kobiet” i zagłębiłem się w jej treść, poczułem się, jak gdyby otoczyły mnie duchy przeszłości…

Arlene Blum - portret współczesny (fot. online.wsj)

Arlene Blum – portret współczesny (fot. online.wsj)

***

Lipiec 1972. Afganistan, Dolina Kazi Deh. Warszawska wyprawa, którą kieruję, dochodzi do bazy pod Noszakiem razem z wyprawą amerykańską. W jej składzie znajduje się ciemnowłosa Amerykanka Arlene Blum, z którą zaprzyjaźniają się nasze panie: Alison Chadwick-Onyszkiewicz, Ewa Czarniecka-Marczak i Wanda Rutkiewicz. Wszystkie trzy – entuzjastki samodzielnego alpinizmu kobiecego – szybko znajdują wspólny język z Arlene, która później daje temu wyraz w omawianej książce.

Sierpień 1978, Katmandu. Kierownik wyprawy na Makalu, czyli ja, oraz Janek Holnicki i Andrzej Młynarczyk, od dłuższego czasu czekamy na naszego jelcza, który stoi w Delhi unieruchomiony z powodu pęknięcia wału korbowego. Jesteśmy właśnie w polskiej Ambasadzie w dzielnicy Bagh Bazar, gdy pojawia się Alison Chadwick-Onyszkiewicz z ogromnym (acz bardzo lekkim) pakietem materaców firmy Karrimor, które załatwiła w Anglii dla naszej wyprawy. Alison mówi, że właśnie jedzie do Pokhary, jako forpoczta amerykańskiej wyprawy kobiecej na Annapurnę. Wyjaśnia, że właśnie poznana pod Noszakiem Arlene Blum jest kierowniczką tej wyprawy. Alison odjechała i więcej jej już nie zobaczyliśmy – została pod szczytem Annapurny.

A teraz mam przed sobą książkę o tej wyprawie, która Arlene wydała w 1980 roku, potem jeszcze dwa razy wznawiano ją w USA, ale która dopiero teraz ukazuje się w Polsce.

Arlene Blum w drodze do bazy. W oddali Dhaulagiri

Arlene Blum w drodze do bazy. W oddali Dhaulagiri

Ostatnie wydanie autorka poświęca dwóm członkiniom wyprawy, Verze Watson i Alison Chadwick-Onyszkiewicz, które zginęły podczas ataku szczytowego, a także trzem innym, które zmarły w kolejnych latach po wyprawie. Przedmowę napisał Maurice Herzog, pierwszy zdobywca Annapurny. Przedmowa Herzoga otwiera też polskie wydanie książki. Czytamy w niej m.in.:

Każdy akt odwagi i poświęcenia dokonany z pasją lub dla osiągnięcia wyższego celu zasługuje na szacunek i podziw. Jednak, choć ważny, akt taki nie wywarłby szerszego wpływu, gdyby nie został opisany z taką autentycznością jak ta wyprawa na Annapurnę. Czytelnicy z pewnością będą tak samo poruszeni lekturą tej książki jak ja. Jestem szczerze wdzięczny Arlene za to, co dała nam wszystkim.

Arlene wykuwa napis upamiętniający Alison i Verę (fot. arleneblum.com)

Arlene wykuwa napis upamiętniający Alison i Verę (fot. arleneblum.com)

I znów wspomnienia… Przecież naszą wyprawę na Makalu obsługiwała ta sama agencja nepalska „Sherpa Cooperative” i z jej szefem Mike’iem Cheneyem byliśmy w częstym kontakcie. Tak, tak było – wieczne targi i nieporozumienia, organizowanie karawany i odsyłanie tragarzy do domu. Bo było opóźnienie i nie mogli czekać, bo musieli wracać do pracy w polu, bo za dużo żądali, bo brakowało jakiegoś wyposażenia… Wyjątkowo dobrze rozumiem rozterki Arlene w Katmandu i w czasie podejścia do bazy. Podobnie rozumiem problemy jakie napotykała kierując grupą indywidualistek o różnych temperamentach i czasem wybujałym „ego”.

Zbiorowe zdjęcie w bazie (fot. arch. A. Blum)

Zbiorowe zdjęcie w bazie (fot. arch. A. Blum)

Amerykanki wybrały sobie za cel ośmiotysięcznik otoczony złą sławą i tamtych czasach bardzo rzadko atakowany. Przed nimi, na przestrzeni ostatnich 28 lat, tylko cztery wyprawy odniosły sukces, wprowadzając zaledwie ośmiu mężczyzn na wierzchołek Annapurny. Jako drogę ataku Arlene Blum wybrała trasę przebytą przed rokiem przez Holendrów.

Wniebowzięte Liz Klobusicky i Alison Chadwick-Onyszkiewicz tuż po rozbiciu obozu I (fot. Arlene Blum)

Wniebowzięte Liz Klobusicky i Alison Chadwick-Onyszkiewicz tuż po rozbiciu obozu I (fot. Arlene Blum)

Po założeniu pięciu obozów (ostatni na wysokości 7400 m), 15 października 1978 roku Vera Komarkova i Irene Miller, w towarzystwie dwóch Szerpów stanęły na wierzchołku Annapurny (8091 m). W dwa dni później z obozu IV (7000 m) wyruszyła w górę dwójka Alison Chadwick-Onyszkiewicz i Vera Watson. Były w dobrej formie i zamierzały wejść bądź na główny wierzchołek, bądź na dziewiczy wierzchołek środkowy (8051 m). Po raz ostatni widziano je przed zmrokiem poniżej obozu V. Od tej pory nie było z nimi kontaktu. Gdy przez cały następny dzień nie stwierdzono w górze żadnego ruchu, Arlene Blum zorganizowała 19 października zespół ratunkowy.

Annapurna - góra kobiet (fot. arch. Arlene Blum)

Annapurna – góra kobiet (fot. arch. Arlene Blum)

Holenderska droga na Annapurnę. Krzyżyk wskazuje miejsce wypadku

Holenderska droga na Annapurnę. Krzyżyk wskazuje miejsce wypadku

Szerpowie Lakpa Norbu i Mingma Tsering wyruszyli z obozu II i następnego dnia dostrzegli nieopodal obozu IV ciało Alison, które leżało na stoku, a lina prowadziła do najbliższej szczeliny. Prawdopodobnie obie alpinistki związane liną spadły kilkaset metrów w dół i Vera Watson wpadła do szczeliny. Szerpowie nie posiadali liny, więc nie podeszli do miejsca katastrofy. Druga próba dotarcia do ciał również się nie powiodła.

Wartka akcja książki sprawia, że trudno oderwać się od lektury. Autorka z pasją, humorem i niezachwianą uczciwością opowiada dramatyczną historię wyprawy na zdradliwych stokach Annapurny: problemy logistyczne, burze i niebezpieczeństwa wspinaczki lodowej, konflikty i pojednania w zespole, terror lawin, które zagrażały zmieceniem obozów i alpinistek. Autentyczność, wspomniana na wstępie przez Herzoga oraz szczerość „aż do bólu”, to jedne z największych atutów tej książki.

W literaturze nigdy wcześniej nie przedstawiano triumfu i tragedii górskiej z kobiecego punktu widzenia. Poprzez wykazanie, że kobiety również mają umiejętności, siłę i odwagę, niezbędne dla realizacji trudnych i niebezpiecznych wspinaczek, kobieca wyprawa na Annapurnę i jej przebojowa liderka, miały pozytywny wpływ na postrzeganie roli kobiet w sporcie i na innych arenach.

Okładka filmu z wyprawy (fot. arleneblum.com)

Okładka filmu z wyprawy (fot. arleneblum.com)

Książka Arlene Blum „Annapurna. A Woman’s Place” szybko weszła do klasycznego kanonu literatury alpinistycznej. Jej jubileuszowa edycja w rankingu magazynu „National Geographic Adventure” zaliczona została do 100 najlepszych przygodowych książek wszechczasów (The 100 Greatest Adventure Books of All Time).

Premiera książki będzie miała miejsce 28 marca. Gorąco zachęcam do lektury!

                                                                                                               Janusz Kurczab

Książka ukaże się 28 marca 2014 roku nakładem AGORA SA, Kontrakt OSH oraz Poradni K. Książka „Annapurna. Góra kobiet” jest dostępna w księgarni wspinanie.pl.




  • Komentarze na forum Dodaj swój wątek
    Brak komentarzy na forum